نگاهی به بازار قراضه آهنی جهان

برای بزرگنمایی تصویر بر روی آن کلیک کنید.

همه ساله در دنیای اقتصاد، میلیون‌ها دلار به صورت‌های مختلف مانند فلزات آهنی و غیر آهنی اسقاط شده، کاغذهای باطله، پوشاک تهیه و سایر اشیای بی‌مصرف (لاستیک ماشین، استخوان، شیشه و غیره) به هدر می‌رود. 

تنها، مقداری از این زباله‌های سخت را می‌توان بازیابی کرد و بقیه در دستگاه‌های زباله‌سوزی نابود می‌شوند و یا در زباله‌دان‌های خصوصی یا عمومی انباشته می‌‌شوند. به‌طور مثال در چند سال گذشته فقط قسمتی از ضایعات آهنی بازیابی شده و از طریق موسسه‌های تجاری عادی به دست مصرف‌کننده رسیده و هم‌اکنون در خارج شهرها شاهد انباشت آهن قراضه هستیم که برای جوامع مساله‌ساز هستند. موسسات بازسازی زباله‌های جامد ضایعات مذکور را قابل مصرف و روانه بازار می‌کنند. 

آهن قراضه به ضایعات فولادی کم‌کربن اطلاق می‌شود که شامل ضایعات آهن یا فولاد ساده و آهن قراضه می‌شود. آهن، فلزی است که اصطلاحا برگشت‌پذیر خوانده می‌شود، یعنی می‌توان محصولات آهنی را پس از مصرف مجددا به صورت قراضه ذوب کرد. 

خودروهای موتوری قدیمی و قطعات فلزات، قسمت عمده ضایعات قابل بازیافت را تشکیل می‌دهند، این‌گونه زباله‌ها پس از بازیافت به کارخانه‌های فولادسازی و ذوب فلزات غیرآهنی و بازار صادرات ارسال می‌شوند و تا حدودی کمبود مواد خام فلزی را جبران می‌کنند. 

شگفت‌انگیز نیست اگر کشورهای عضو بازار مشترک اروپا (EEC) و اتحادیه تجارت آزاد اروپا (EFTA) صادرات آهن قراضه را به عنوان ماده خام فوق‌العاده مهم داخلی ممنوع اعلام می‌کنند. 

آهن قراضه از محل دورریز فلز حاصل از لوازم خانگی و بسته‌بندی مواد غذایی، ضایعات اماکن عمومی، ضایعات صنایع تولیدی و محصولات فولادی و برگشتی ضایعات حاصل از خطوط تولید فولادسازی‌ها، خودروسازی‌ها، پرس‌کاری‌ها، لوازم خانگی‌‌ساز‌ها، کشتی‌سازی‌ها، ماشین‌سازی‌ها، قطعه‌سازی‌ها، دکل‌های انتقال نیرو، راه‌آهن، صنایع نفت و پتروشیمی، صنایع کارخانه‌های سیمان، دمونتاژ کشتی‌ها و واگن‌ قطارها و بازسازی خطوط ریل راه‌آهن و ماشین‌آلات راه‌سازی و انواع خودروهای از رده خارج و بازسازی خطوط تولید تامین می‌شود. تمامی موارد یاد شده به سه دسته، منابع خانگی، منابع عمومی و منابع صنعتی تقسیم‌بندی می‌شوند. 

انواع مرسوم در بازار عبارتند از: 

ـ قیچی سنگین 
ـ قیچی متوسط 
ـ سبک بار، روغنی 
ـ پرسی 

رشد روزافزون جمعیت جهان، رشد تکنولوژی، تنوع و افزایش مصرف، کمبود و کاهش منابع و مواد اولیه، هزینه‌های مربوط به انرژی و حمل و نقل، مسائل زیست‌محیطی و لزوم حفظ سرمایه‌های ملی و جهانی چند دهه‌ای است که موضوع بازیافت را به‌طور جدی در منظر مدیران اقتصادی کشورها قرار داده است. 

در ایران مصرف ضایعات فولادی در صنایع ریخته‌گری و فولادسازی، به دلیل توسعه کارخانه‌های فولادسازی در 30 ‌سال گذشته و بخصوص دهه اخیر، سیر صعودی یافته و همچنان هم ادامه دارد و به همین سبب چرخه سنتی بازیافت دچار بهم ریختگی و نابسامانی شده است. 

عدم آشنایی با استانداردهای طبقه‌بندی و کاربرد مکانیزم‌‌ها و تجهیزات صنعت بازیافت، سبب افزایش قیمت تمام شده ضایعات فولادی و افت کیفی فولاد خام تولید شده در صنایع ریخته‌گری شده است. 


بزرگ‌ترین واردکنندگان و صادرکنندگان آهن قراضه در جهان 

همیشه بازار جهانی قراضه تحت تاثیر عملکرد خریداران ترک است. با توجه به رکود تقاضای داخلی فولاد در ترکیه و بازارهای جهانی خریداران قراضه خیلی فعال نیستند. 

به‌طور کلی در سال 2011 کشور ترکیه بالغ بر 5/21 میلیون تن قراضه آهنی وارد کرد که در مقایسه با سال 2010 یک افزایش 12 درصدی را داشت. میزان واردات قراضه آهنی این کشور در سال 2010 بالغ بر 2/19 میلیون تن بوده است. بعد از ترکیه، کشور کره‌جنوبی دومین واردکننده بزرگ قراضه آهنی در جهان در سال 2011 بود. این کشور در این سال بالغ بر 6/8 میلیون تن انواع قراضه آهنی وارد کرده که 7 درصد رشد را در مقایسه با سال 2010 داشته است. 

چین با واردات 8/6 میلیون تن انواع قراضه آهنی سومین کشور واردکننده این محصول استراتژیک صنعتی در سال 2011 لقب گرفت. این در حالی است که این کشور در سال 2010 حدود 8/5 میلیون تن قراضه آهنی از سرتاسر جهان وارد کرد. کشور‌های هند و آمریکا از دیگر متقاضیان بزرگ آهن قراضه در جهان هستند که هرکدام به ترتیب بالغ بر 5 میلیون تن و 4 میلیون تن آهن قراضه در سال 2011 وارد کردند. 

اما به‌طور کلی در سال 2011 بالغ بر 6/74 میلیون تن انواع قراضه‌های آهنی در بین کشورهای بزرگ صنعتی در جهان مبادله شد که در مقایسه با سال 2010 یک افزایش 10 درصدی را داشته که میزان واردات قراضه آهن در سال 2010 در جهان بالغ بر 8/69 میلیون تن بوده است. 

اما از نظر صادرات ایالات متحده بزرگ‌ترین صادرکننده قراضه آهنی در سال 2011 در جهان بوده که این کشور در سه ماهه نخست سال 2012 بالغ بر 4/5 میلیون تن قراضه آهنی به دیگر کشورها صادر کرده است. 

میزان صادرات قراضه این کشور در سه ماهه دوم سال 2011 به بالاترین سطح خود یعنی بالغ بر 2/7 میلیون تن رسید که بیشترین میزان صادرات قراضه این کشور در سال‌های اخیر است. 

بعد از ایالات متحده اتحادیه اروپا بزرگ‌ترین صادر‌کننده قراضه آهنی در جهان است، به‌طوری که کشورهای صادرکننده این منطقه در سه ماهه نخست سال 2012 بالغ بر 2/6 میلیون تن قراضه آهنی به دیگر کشورها صادر کردند و از این حیث از ایالات متحده پیشی گرفتند. ژاپن و روسیه دیگر صادرکنندگان مطرح قراضه آهنی در جهان هستند که هر یک به ترتیب 9/1 میلیون تن و 800 هزار تن قراضه آهنی در سه ماهه نخست سال 2012 به دیگر کشورها صادر کردند. 


قیمت قراضه آهنی 

قیمت هر تن قراضه آهنی در ماه ژانویه سال 2012 بالغ بر 397 دلار به ازای هر تن بوده که در مقایسه با ماه دسامبر افزایش قابل قبولی را داشته و این در حالی است که قیمت هر تن آهن قراضه در ماه ژانویه سال 2011 بالغ بر 420 دلار در هر تن بوده، اما با شروع ماه فوریه قیمت‌های قراضه با افزایش قابل‌توجهی همراه شدند، به‌طوری که هر تن قراضه فولادی سنگین فوب رتردام در این ماه به‌طور میانگین حدود 423 دلار در هر تن به فروش رسید. 

اما در ماه مارس قیمت‌های میانگین آهن قراضه تا 417 دلار کاهش یافت و بعد از افزایش 2 دلاری به ازای هر تن در آوریل، در ماه می ‌به 415 دلار در هر تن رسیده است، این در حالی است که قیمت این محصول در ماه می ‌سال 2011 بالغ بر 430 دلار در هر تن بوده است. هر تن قراضه فولادی سنگین فوب رتردام در ماه می‌ سال 2010 با قیمت 435 دلار در هر تن معامله شده است. 

قراضه آهنی ذکر شده نیز از جنس قراضه فولادی سنگین (1HMS یک چهارم اینچ) و برحسب کمترین و بیشترین قیمت در هر ماه بیان شده که برمبنای فوب رتردام و برحسب واحد دلار بر تن است. 

یک ماه اخیر قیمت میلگرد و بیلت 20 تا 25 دلار در هر تن کاهش داشته و کارخانه‌ها را در تنگنا قرار داده است. از طرفی ظاهرا کارخانه‌ها برای ماه می‌ موجودی قراضه کافی دارند. با این حال این روند عرضه‌کنندگان قر اضه را به کاهش قیمت قانع نکرده و آنها در انتظار بهبود تقاضا در ماه ژوئن هستند. همیشه در تابستان عرضه قراضه در حد مطلوب است با این حال بحران اقتصادی اروپا فعالیت بازارها را کاهش داده و محدودیت نقدینگی بر تولید و جمع‌آوری قراضه تاثیر گذاشته است. 

قیمت فعلی قراضه سنگین کلاس یک و2 خلوص 20-80 آمریکا 450 و محصول اروپا 440 دلار هر تن c&f است. قیمت قراضه خرد شده نیز 5 تا 10 دلار در هر تن بالاتر است.



منبع: ISSB، Steel on the net، انجمن صنفی مراکز اسقاط و بازیافت خورد 
کمال‌الدین غفوری